سبب صدور و نقش آن در فهم متون با مطالعه موردی خطبه های نهج البلاغه
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
- نویسنده مسعود امانلو
- استاد راهنما مهدی ایزدی
- سال انتشار 1392
چکیده
وقتی یک روایت را در هریک از عرصه های دینی از نظر واژه ها، ساختار جمله، سیاق و ... مورد بررسی قرار داده و به معنا و مفادی دست یافتیم، نباید شتاب زده آن را مراد جدی و نهایی معصومان علیهم السلام دانسته و به عنوان آموزه دینی قلمداد کنیم، بلکه لازم است در کاوشی شایسته، تمام یا عموم روایات و آیات مرتبط با آن موضوع را گردآوری کنیم، آنگاه به دسته بندی آنها پرداخته و پس از انجام مبانی فقه الحدیث درباره هریک از آنها، نتیجه نهایی را دنبال کنیم. پیداست که هرقدر این مراحل با دقت بیشتری انجام گیرد، منظر نهایی ارایه شده با منظر واقعی دینی هماهنگ تر خواهد بود و به عکس کوتاهی در چنین کاوشی نگاهی یک سویه از پیکره به دست خواهد داد(نصیری،1383، ص:242). مسأله اسباب صدور یکی از شاخه های فقه الحدیث می باشد که نقش به سزایی در فهم مراد جدی معصوم علیه السلام دارد که عدم توجه به آن می تواند فهم ناقص روایت را دربر داشته باشد. این موضوع به خصوص در متونی که تاریخی باشد، خود را بیشتر نشان می دهد؛ زیرا سخنانی که در این متون از اشخاص صادر می شود، به شدت وابسته به زمان و مکانی است که در آن فضا سخن گفته می شود . کتاب نهج البلاغه نیز از جمله متونی است که صبغه غالب آن تاریخی است و از این رو برای فهم بهتر این کتاب، دانستن اسباب و فضای صدور سخنان امیرالمومنین (ع) از اهمیت شایانی برخوردار است. از این رو نوشتار حاضر در پی آن است که با استفاده از اسباب صدور خاصی که در رابطه با خطبه های نهج البلاغه وجود دارد و همچنین فضای صدور خطبه ها که بر مبنای زمان و مکان و حوادث اتفاق افتاده در آنها ایراد شده است، کمک به فهم عمیق خطبه ها و حل تضادهای ظاهری که در آنها دیده می شود، کمک کند. فصل اول تحت عنوان کلیات خواهد آمد، به کلیات تحقیق همچون بیان مساله پژوهش، اهمیت پژوهش، پیشینه پژوهش، روش تحقیق پژوهش، پرسش های پژوهش و فرضیه های پژوهش پرداخته شده است. فصل دوم با عنوان «سبب صدور» در پنج بخش ارائه شده است. در گام نخست به تعریف لغوی هر یک از واژه های سبب، صدور، حدیث و سپس به تعریف اصطلاحی سبب صدور حدیث پرداخته شده است. سپس انواع سبب صدور که عبارتند از سبب صدور خاص و سبب صدور عام و ذکر مثال هایی در هریک از آنها بیان گردیده است. در بخش سوم شیوه های دستیابی به سبب صدور به طور عام و طرق خاصی که مربوط به نهج البلاغه می شود، آمده است. در بخش بعدی، فواید علم به سبب صدور بیان گردیده و اشاره ای به معیارهای پذیرش فضای صدور و ملاک نقد آن شده است. فصل سوم با عنوان « اسباب صدور خطبه های سیاسی با تکیه بر فضای سیاسی-اجتماعی دوران خلافت امیر المومنین (ع)» در هفت بخش ارائه شده است. 1. خطبه های ایراد شده در آغاز خلافت و قبل از آن 2. خطبه های ایراد شده در جنگ جمل 3. خطبه های ایراد شده در جنگ صفین 4. خطبه های ایراد شده در جنگ نهروان 5. خطبه های ایراد شده در غارات 6. خطبه های ایراد شده در واپسین لحظات عمر حضرت 7. خطبه های ایراد شده در موارد خاص سیاسی در همه این بخش ها سعی شده است که خطبه ها بر مبنای زمان و مکان و اتفاقاتی که در آنها افتاده است(فضای صدور)، همراه با بیان سبب صدور خاص(در صورت وجود داشتن) تقسیم بندی شود. فصل چهارم با عنوان « اسباب صدور خطبه های اخلاقی با تکیه بر فضای اخلاقی دوران خلافت امیرالمومنین (ع)» با توجه به انواع سبب صدور که به خاص و عام تقسیم می شود، در دو بخش تنظیم گردیده است، در بخش اول اسباب صدور خاص خطبه های اخلاقی و در بخش بعدی فضای صدور خطبه های اخلاقی را مورد بررسی قرار داده ایم و با استفاده از فضای صدور خطبه های اخلاقی به این سوال پاسخ داده ایم که چرا حضرت در بیشتر سخنان خود، مردم را به ترک دنیا و روآوردن به آخرت خویش توصیه می کنند تا جایی که مفهوم رهبانیت مسیحی در ذهن برخی متصور می شود. همچنین مسائلی همچون چرایی توصیف دوران جاهلیت و ستایش امام (ع) از خود و اهل بیت (ع) در بسیاری از خطب نهج البلاغه و همچنین معنای فقر و دوست داشتن آن از منظر فضای صدور به آن نگریسته شده است.
منابع مشابه
نقش فضای صدور در فهم نهج البلاغه
عقلا در مفاهمه خود، شرایط و فضای زمانی و مکانی را در نظر میگیرند، لذا درک کامل این مفاهمات، فارغ از این مسأله، امری مشکل و در برخی موارد غیرممکن است. دریافت مفاهیم نهج البلاغه نیز بدون توجه به فضا و موقعیت های صدور کلام امیرالمؤمنین (ع)، دریافتی ناقص خواهد بود. دانستن فضای صدور کلام امام علی (ع) سبب درک مفهوم و مصداق کلمات به کاررفته در سخنان آن حضرت، برطرف شدن ابهام و یافتن پاسخ برخی شبهات وا...
متن کاملبررسی تصویر استعاری دنیا در خطبه های نهج البلاغه
امام علی (ع) در فصاحت و بلاغت بی مانند و در خطابه و سخنوری سر آمد است، سحنان زیبا و پرمحتوا و آموزنده او از روزگار زندگی پر بارزش، مورد توجه ادیبان و سخن شناسان و بزرگان علم وادب بوده است. نهج البلاغه با محتوای غنی و تصویر های زیبا و نغمه دلنشین، از همان آغاز توجه بسیاری از بزرگان دانش زیبا شناسی و هنر سخنوری را به خود جلب کرده است. دنیا یکی از موضوعات اصلی و محوری نهج البلاغه است که امام (ع) د...
متن کاملخلاصه رساله دکتری : تصحیح خطبه های نهج البلاغه و تحقیق در آن
موضوع رساله ختم تحصیلی دوره دکترای آقای محمد مهدی جعفری در رشته فرهنگ عربی و علوم قرآنی که در تاریخ 12/4/67 با درجه بسیار خوب به راهنمایی استاد محترم آقای دکتر سید محمد باقر حجتی به تصویب رسید ، پیرامون شناسائی و تصحیح نسخه خطی نهج البلاغه ابن شدقم است و انچه را که خوانندگان در این مقاله ملاحظه می فرمایند گزارشی است از نتائج تحقیقات نویسنده آن که امید است مورد توجه علاقه مندان قرارگیرد.
متن کاملتصویر پردازی زنده در خطبه های نهج البلاغه
تصویرسازی رکن مهم زیبایی اثر ادبی، است. هراندازه تصاویر، پویاترباشد، متن ادبی ارزشمندتر میشود؛ زیرا آن را ملموس و محسوس مینماید. خطبههای امام علی (ع) از نظر مقام ادبی جایگاهی والا دارد. این خطبهها سرشار از تصاویر ادبی زنده و پویاست که فضایی قابل لمس را برای مخاطبان آفریده است. امام با استفادهی بهجا از تشبیهات حسی، استعارات قوی، رنگ سازگار با فضای وصف شده، اصوات هماهنگ با معن...
متن کاملاصول و موازین شورانگیزی در خطبه جهاد نهج البلاغه
ازجمله خطبههای بلیغ و فصیح امام علی(ع) در نهجالبلاغه، خطبه 28 معروف به خطبه جهاد است. این خطبه تاکنون از ابعاد مختلف مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اینکه این خطبه با هدفِ واداشتن مردم به جهاد در راه خدا ایراد شده است، یکی از ابعاد مورد توجه در آن، عناصری است که حضرت در راستای ایجاد شور در مردم برای ترغیب آنها به شرکت در جهاد بهکار برده است. کیفیت حرکتآفرینی و ترغیب مردم ب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023